Τι είναι ο Βρυγμός;
Πολλοί άνθρωποι δεν συνειδητοποιούν πως τρίζουν και σφίγγουν τα δόντια τους μέχρι να αρχίσουν να εκδηλώνουν συμπτώματα. Πρόκειται για μια παρα-λειτουργική δραστηριότητα του στοματογναθικού συστήματος. Μπορεί να συμβαίνει κατά τη διάρκεια του ύπνου αλλά και κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ωστόσο πρόκειται για δυο διαφορετικές οντότητες ως προς το μηχανισμό και τα αίτια που το προκαλούν.
Επιπτώσεις του Βρυγμού
Αυτή η παραλειτουργική δραστηριότητα ονομάζεται Βρυγμός. Τα συμπτώματα του βρυγμού αφορούν συνήθως τους μυς και τα νεύρα του προσώπου και των δοντιών. Οι ασθενείς συνήθως αναφέρουν ευαισθησίες στα δόντια κατά τη μάσηση. Άλλες φορές επιβαρύνονται τα νεύρα μέσα και γύρω από τα δόντια και προκύπτουν ενοχλήσεις από μεγαλύτερες περιοχές. Είναι πιθανόν να πονούν οι μύες του προσώπου και να αισθάνεται κανείς “πιασμένος” και κουρασμένος όταν ξυπνά. Τέλος, πολύ συχνά οι ασθενείς υποφέρουν από χρόνιους πονοκεφάλους που τους ταλαιπωρούν για μεγάλα τμήματα της ημέρας.
Κάποιες φορές επηρεάζεται και το οστό των γνάθων. Σε αυτές τις περιπτώσεις δημιουργούνται σταδιακά διογκώσεις του οστού που ονομάζονται tori ή εξοστώσεις. Στην κάτω γνάθο συνήθως εμφανίζονται προς την πλευρά της γλώσσας. Στην άνω γνάθο μπορεί να εντοπίζονται σαν παχύνσεις του οστού γύρω από τα δόντια. Οι εξοστώσεις αυτές δεν προκαλούν κάποιο πρόβλημα και γενικώς έχουν κυρίως διαγνωστικό ενδιαφέρον, σαν σημείο που συνδέεται με το Βρυγμό. Απλά το οστό σε κάποια άτομα έχει τη γενετική προδιάθεση να αντιδρά με αυτό τον τρόπο στις αυξημένες πιέσεις που δέχεται.
Ο βρυγμός μπορεί να οδηγήσει σε φθορά στα δόντια που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια τμημάτων του δοντιού είτε μέσω σταδιακής αποτριβής είτε μέσω ενός κατάγματος.
Αίτια του Βρυγμού
Η έρευνα δείχνει πως η τάση του να τρίζει και να σφίγγει τα δόντια του κανείς είναι κάτι που το έχει εκ γενετής. Ωστόσο είναι δυνατό να περιορίσει κανείς επιβαρυντικούς παράγοντες όπως το άγχος. Η αποφυγή ουσιών που προκαλούν ελαφρά διέγερση όπως η καφεΐνη, το κάπνισμα αλλά και το αλκοόλ τουλάχιστον τρεις ώρες πριν τον ύπνο σαφέστατα βοηθάει. Επιπροσθέτως, υπάρχουν ενδείξεις ότι το ροχαλητό και τα επεισόδια άπνοιας στον ύπνο αποτελούν επιβαρυντικούς παράγοντες για το νυχτερινό βρυγμό.
Βρυγμός κατά τη διάρκεια της ημέρας
Ο βρυγμός μπορεί να εμφανισθεί και ενώ ο ασθενής δεν κοιμάται αλλά έχει ξεκινήσει κανονικά την ημέρα του. Σε αυτήν την περίπτωση ο βρυγμός έχει τη μορφή του σφιξίματος των δοντιών μεταξύ τους συνήθως. Αυτό εμφανίζεται σε ένα 20% περίπου του πληθυσμού, συχνότερα στις γυναίκες. Ασθενείς με νευρολογικές διαταραχές ή άτομα που κάνουν κατάχρηση διεγερτικών ουσιών και φαρμάκων είναι πιο επιβαρυμένοι για βρυγμό κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Βρυγμός κατά τη διάρκεια του ύπνου
Ο Βρυγμός κατά τη διάρκεια του νυχτερινού ύπνου είναι αποτέλεσμα ενός φαινομένου που εμφανίζεται στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Αυτό μοιάζει πολύ με άλλες κινήσεις τους σώματος κατά τη διάρκεια του ύπνου, όταν το άτομο μεταβαίνει από το στάδιο του βαθέως ύπνου σε πιο ελαφρύ ύπνο. Για παράδειγμα, πολλοί χτυπούν ή κινούν τα χέρια ή τα πόδια τους, κάποιες φορές με ένα ρυθμικό τρόπο, κατά τη διάρκεια του ύπνου. Περίπου το 60% του πληθυσμού εμφανίζει ρυθμική κίνηση της κάτω γνάθου κατά τη διάρκεια του ύπνου. Αυτή η κίνηση όμως δεν συνοδεύεται πάντα από επαφή των δοντιών άνω και κάτω γνάθου. Οι περιπτώσεις που τα δόντια ακουμπούν και εμφανίζεται βρυγμός αφορούν ένα 8% περίπου του πληθυσμού.
Συμπερασματικά, ένας βαθμός κίνησης της γνάθου κατά τη διάρκεια του ύπνου είναι φυσιολογικός. Αυτές οι ρυθμικές επαναλαμβανόμενες κινήσεις μάσησης είναι συχνές, όμως σε άτομα με βρυγμό εμφανίζονται με σημαντικά μεγαλύτερη συχνότητα και δύναμη.
Αντιμετώπιση του νυχτερινού βρυγμού
Ο νυχτερινός βρυγμός είναι μια παραλειτουργική κίνηση που ξεκινά από το κεντρικό νευρικό σύστημα και δεν απαιτεί υποχρεωτικά αντιμετώπιση. Κατά τη διάρκεια του ύπνου δεν μπορούμε να ελέγχουμε τις κινήσεις μας οπότε η έρευνα δεν έχει καταφέρει να βρει μια οριστική λύση για την εξάλειψη του βρυγμού. Ο βρυγμός θα συνεχίσει να συμβαίνει. Ωστόσο, υπάρχουν μέθοδοι διαχείρισης του βρυγμού, μείωσης της έντασής του και πρόληψης της εμφάνισης των επιπτώσεων από τα δόντια και τα διάφορα μέρη του στοματογναθικού συστήματος. Αυτές οι μέθοδοι στοχεύουν αρχικά στη μελέτη της σύγκλεισης της άνω και της κάτω γνάθου και στη συνέχεια στην κατασκευή ενός νάρθηκα βρυγμού. Ο νάρθηκας φτιάχνεται από πολυμερές υλικό το οποίο μεσολαβεί ανάμεσα στα δόντια και αποτρέπει τη φθορά τους κατά την εμφάνιση του βρυγμού. Είναι σημαντικό οι νάρθηκες να πληρούν κάποιες προϋποθέσεις σχεδιασμού και να είναι φτιαγμένοι από σκληρό υλικό. Μαλακοί νάρθηκες όπως οι αθλητικοί, που πολλές φορές μπορεί να προμηθευτεί κανείς στο εμπόριο και να προσαρμόσει μόνος του στα δόντια είναι αυστηρώς ακατάλληλοι. Η έρευνα έχει δείξει πως δεν προστατεύουν και αντιθέτως επιδεινώνουν τα επεισόδια βρυγμού. Τόσο η κατασκευή όσο και η ρύθμιση και παρακολούθηση της χρήσης των ναρθήκων πρέπει να γίνεται από εξειδικευμένο Προσθετολόγο.
